Życiorys

Stanisław Szwarc-Bronikowski urodził się 1 marca 1917 roku w Górkach koło Klimontowa. Syn Stanisława Szwarca i Stefanii z Gabrysiewiczów. Jego ojciec był zarządcą ogrodów majątku Karskich. Po ukończeniu gimnazjum w Sandomierzu, studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz dziennikarstwo w Wyższej Szkole Dziennikarstwa.

 

W latach 1939-1945 brał czynny udział w ruchu oporu ZWZ-AK pod pseudonimem „Roman. Podczas wojny zajmował się redakcją oraz składem pism konspiracyjnych: Komunikat (periodyk – pismo niezależne), Na posterunku (tygodnik podporządkowany ZWZ), Strażnica (tygodnik podporządkowany AK), Zryw (tygodnik – pismo niezależne).

 

W czasie akcji „Burza” pełnił funkcje, m. in. Oficera oświatowego 2 pułku piechoty legionowej AK oraz Referenta Informacji i Propagandy (BIP) II Dywizji AK. W 1944 r. rozkazem Komendanta Głównego AK mianowany zostaje na stopień podporucznika czasu wojny.  Za spektakularną, samodzielną akcję ostrzału Niemców w grudniu 1944 r., jadących do majątku w Nieznanowicch, w którym odbywało się ważne spotkanie lokalnego sztabu z aliancką grupą wojskową, został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Medal odebrał z rąk generała Leopolda Okulickiego, ps. „Niedźwiadek”. 

 

Po zakończeniu wojny pod przybranym nazwiskiem swojego nieżyjącego kolegi Piotra Bronikowskiego, działał w organizacji Wolność i Niezawisłość w województwie olsztyńskim. Od 1945 roku do października 1946 roku w konspiracji sprawował funkcję kierownika Wydziału Prasowego Wojewódzkiego Wydziału Informacji i Propagandy w Olsztynie. Był współzałożycielem dziennika Wiadomości Mazurskie. W 1946 został jednak schwytany i przewieziony do aresztu w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, w którym spędził rok. Jego prawdziwa tożsamość nie została odkryta, dlatego po zwolnieniu z więzienia, od sierpnia 1947 pełnił funkcję p.o. kierownika Wojskowej Agencji Informacyjnej. W 1949 roku został aresztowany we Wrocławiu. W trakcie przewożenia go na przesłuchanie, udało mu się zbiec.  Ukrywał się pod różnymi nazwiskami do kolejnego aresztowania w 1955 roku. Tym razem spędził kolejny rok w więzieniu w Kielcach. Wyszedł na wolność na mocy amnestii. Do swojego rodowego nazwiska dodał przybrane i odtąd stał się Stanisławem Szwarc-Bronikowskim.

 

W 1956 roku został zatrudniony w tygodniku „Dookoła świata” jako fotoreporter i wyjechał w swoją pierwszą zagraniczną podróż  do Grecji. Zaproszony przez Jana Parandowskiego, twórcę Mitologii Greckiej dołączył do  grupy naukowców i literatów. Z wyjazdu przywiózł zamówione przez redakcję zdjęcia, z których w Polsce stworzył eksperymentalnie swój  pierwszy film.  I tu zaczęła się jego wielka fascynacja tą formą wyrazu.  W październiku 1961 roku rozpoczął pracę w Telewizji Polskiej, początkowo  przy realizacji programów popularno-naukowych. Był współtwórcą kultowych programów „Klub Sześciu Kontynentów” i „Kawiarenka pod Globusem”

 

Przez 35 lat pracy w Telewizji Polskiej, swoje wyprawy  organizował w oparciu o znajomych i opłacał z własnych skromnych środków. Współpraca z telewizją została przerwana  w stanie wojennym. Po zmianie ustrojowej wrócił do pracy nad filmami, przenosząc swoje zainteresowanie twórcze w obszary rodzimej historii Polski, archeologii i najstarszych świadków tej historii – drzew. Był autorem wielu publikacji popularyzujących wiedzę i ponad 100 filmów o tematyce przyrodniczej, ekologicznej, etnograficznej, archeologicznej, geologicznej i religioznawczej. 

 

W TVP wyemitowano m. in. „Mongolskie Ballady”, „Wyspy Karaibskiego Morza”, „W cztery świata strony”, „Z Alaski do Kolorado”, „Pióropusze i ostrogi”, „Przez antypody”, „Tropami mitów’, „ U źródeł naszej cywilizacji”, a także seriale filmów ekologicznych „Opowieści o bursztynie”, „Najstarszy Testament”, „Zielone komnaty”, „Testament wieków” (o pradziejach państwa polskiego w świetle najnowszych badań). Filmy Stanisława Szwarc-Bronikowskiego wyemitowały telewizje różnych krajów Europy oraz USA, Australii i Kanady. 

 

W ostatnich latach już tylko pisał. Na dorobek literacki Stanisława Szwarc-Bronikowskiego składają się eseje, cykle reportaży, wywiady publikowane w różnych czasopismach oraz książka-album „Poszukiwanie zaginionych światów”, za którą uhonorowano autora w 1996 roku nagrodą im. Arkadego Fiedlera – Bursztynowy Motyl. Kolejną książkę – „Testament Wieków” wyróżniono autorską nagrodą historyczną „Klio” w 1997 roku. W 2000 roku książka „Świadkowie naszych dziejów” dostała specjalną nagrodę Ministerstwa Ochrony Środowiska. 

 

Odznaczony: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem AK „Burza”

 

Nagrodzony za działalność zawodową nagrodami: m. in. Przewodniczącego Komitetu ds. RTV (1970, 1974, 1977, 1990); „Złotym Ekranem”1973.  Zdobył I nagrodę na międzynarodowych festiwalach filmowych: w La Chapelle-Vercaur 1988 oraz w Barcelonie w 1989 roku. Dwukrotnie przyznano mu I nagrodę w konkursie LOP za filmy ekologiczno-przyrodnicze w TVP (1987 i 1990). Zdobył Grand Prix na festiwalu „Ekofilm 92” oraz Nagrodę Specjalną „Ekofilm 94”. Uhonorowany został Złotym Krzyżem Zasługi oraz licznymi medalami za popularyzację różnych dziedzin życia. Był laureatem Super Kolosa 2003 za całokształt dokonań oraz Grand Prix konkursu National Geografic TRAVELERY 2008. 

 

Stanisław Szwarc-Bronikowski był członkiem licznych organizacji: Międzynarodowej Organizacji TV, The Explorers Club, National Geografic Society, Towarzystwa Przyjaciół Filozofii Ekologicznej, Światowego Związku Żołnierzy AK. 

 

Mieszkał w Warszawie. Zmarł 7 stycznia 2010 roku. 

 

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Szwarc-Bronikowski